Dijital Fotografta Beyaz Ayarı

Bu makale, PhotoWorld dergisinin 2012 Eylül sayısında yayınlanmıştır.

Burada yer alan yazı ve fotoğraflar eser sahibine aittir. İzinsiz olarak kaynak gösterilerek dahi kullanılamaz, alıntı yapılamaz. Bu sitedeki çalışmaların tamamının ve/veya bir kısmının izin alınmadan kopyalanması ve kullanılması 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasasına göre suçtur. İzinsiz kullanılarak, alıntı yapılması halinde izinsiz kullananlar hakkında yasal kovuşturma yapılacaktır.

FOTOĞRAFTA BEYAZ AYARI

Eğer özel bir etki peşinde değilsek, çıplak gözle gördüğümüz veya algıladığımız renkleri fotoğraflarımızda da aynı şekilde elde edebilmek, etkili bir fotoğraf için şarttır. Bu yazımızda renkleri doğru olarak elde edebilmek için beyaz ayarının nasıl kullanıldığına bakacağız.

Beyaz Ayarı Nedir?

Fotoğraflarımızı gerçek dışı renk sapmalarından arındırarak renkleri doğru olarak kayededebilme işlemini beyaz ayarı sayesinde yapıyoruz. Beyaz ayarı doğru şekilde kullanıldığında, beyaz renkler gözümüzle gördüğümüz haliyle fotoğraflarımızda da beyaz çıkar, diğer renkler de buna bağlı olarak gerçekte algıladığımız şekilde yansıtılır. Fotoğraf makinamızdaki beyaz ayarı işlemi, fotoğraf çekilen ortamdaki ışık kaynağını sıcaklığını (sıcak ya da soğuk) esas alarak yapar.

Gözümüz ışık kaynağından bağımsız olarak renkleri doğru algılamamızı sağlar ancak dijital makinelerde daha hassas olarak ayar gerekmektedir. Makinemizde beyaz ayarını otomatiğe bırakabilir, ya da daha doğru ve güvenilir bir ayar için ışık kaynağına göre kendimiz ayarlayabiliriz.

Işığın Sıcaklığı Nedir?

Işığı tamamiyle soğuran siyah bir gövdenin değişik derecelerde ısıtılmasında aldığı farklı renk bize ışığın sıcaklığını verir. Örneğin belli bir ısıda ısıtılan metal bir parça kırmızımsı bir ışık yayarken sıcaklığın artırılmasıyla bu renk değişir, önce beyaz, ardından da mavi renge dönüşür.

Çevremizdeki ışık kaynakları genelde ısıtılan bir siyah gövde gibi hareket ettiklerinden yaydıkları ışığı tanımlamada bu cisimlerin o ışığı verebilmeleri için gereken ısınma dereceleri kullanılır. Işığın sıcaklığı, birim olarak Kelvin ile ölçülür (gösterimi K). Düşük sıcaklıktaki ışık daha kırmızımsıdır, yüksek sıcaklıktaki ışık daha mavi tondadır. Bazı ışıklı ortamların Kelvin cinsinden ısısı şöyledir:

Beyaz Ayarı Nasıl Yapılır?

Dijital gövdelerde beyaz ayarı bu iş için atanmış bir düğmenin yardımıyla ya da menu sisteminden yapılır (WHITE BALANCE). Tüm makinelerde otomatik beyaz ayarı opsiyonu vardır, ancak her ışık koşulunda bu opsiyon en doğru beyaz ayarını sağlamaz. Ortam ışığı çok sıcak ya da çok soğuk olduğunda, ortamdaki cisimler ağırlıklı olarak bir renk tonunda olduğunda, ortamda birden fazla ve değişik sıcalıkta ışık kaynağı oldupunda vs. otomatik beyaz ayarı en doğru sonucu vermeyebilir. Daha doğru beyaz ayarı için bazı ışık kaynaklarına göre önceden belirlenmiş opsiyonları seçebilir, Kelvin cinsinden doğrudan ışığın sıcaklığını girebilir ya da özel beyaz ayarı seçeneğinden faydalanabiliriz (CUSTOM PRESET).

JPEG çekiyorsak doğru renkleri elde edebilmek için beyaz ayarının önceden doğru yapılmış olması gerekir. Beyaz ayarının daha sonra JPEG görüntü üzerinde değiştirilmesi mümkündür ama görüntüde kalite kaybı yaşanması olasılığı vardır. RAW çekimlerde beyaz ayarı daha sonra dosya işlenirken istenen değere değiştirilebilir, dolayısıyla büyük esnekli sağlar.

Beyaz Ayarı Kullanımında Dikkat Edilecek Hususlar

Çektiğimiz fotoğraflarda beyaz ayarının doğruluğunu yaklaşık olarak LCD ekran üzerinden görebiliriz. Ancak LCD ekranlar tam olarak renk kalibrasyonu yapılmış olmadıklarından bize ancak yaklaşık rengi gösterebilir. Doğru rengi renk kalibrasyonu yapılmış bir monitörde ya da renk yönetimi kontrolünde yapılmış bir baskıda görebiliriz. Yine de arka ekranda renkler gözümüze fazla sıcak (kırmızı) görünüyorsa ışığın sıcaklık ayarını artırarak (Kelvin olarak artırmak ya da seçeneklerde “gölge” gibi daha daha soğuk seçeneği seçerek) doğru rengi elde edebiliriz. Ortamdaki ışık kaynağının Kelvin cinsinden sıcaklığını Renkölçer cihazlar ile yapmak mümkündür ancak profesyonel kullanım haricinde yatırım ve kullanım olarak pratik değillerdir. Dijital kullanım amacıyla üretilmiş ve ortama özel ışık sıcaklığı ayarı yapılmasını sağlayan gri kartlar pratik ve yeterlidir.

Ortamda tek bir ışık kaynağı olduğunda beyaz ayarı yapmak kolaydır, birden fazla ve değişik sıcaklıkta ışık kaynağı olduğunda doğru beyaz ayarı yapmak zorlaşır. Özellikle tungsten, floresan ve normal ışık kaynaklarının birarada olduğu durumlarda (konserler gibi), ışı kkaynaklarından birine göre yapılacak beyaz ayarı, diğer ışık kaynaklarının düştüğü bölgelerdeki renklerde farklılığa yol açacaktır.

Böyle değişik sıcaklıktaki çoklu ışık kaynaklarında makinelerin bize sunduğu özel beyaz ayarı (CUSTOM PRESEWT) metodunu kullanmak en etkili yoldur. Bunun için bu özeelik seçilerek ortam ışığında beyaz ya da gri bir kartın tüm kadrajı kaplayacak şekilde fotoğrafı çekilir, makine bu çekime kıyasla tüm renklerin ayarını otomatik yapar.

Sonuç

Beyaz ayarı etkili bir fotoğraf elde etmek için en önemli unsurlardan birisidir. Doğru beyaz ayarı bize sadece renkleri en doğru şekilde kareye aktarmamızı sağlamakla kalmaz, aynı zamanda anlatmak istediğimiz mesajı, konuyu, ortamı, en uygun şekilde ifade etme imkanı sağlar. Otomatik beyaz ayarı her ne kadar bir çok durumda yeterli olsa da, ışık kaynağının cinsi ve kalitesine göre manuel olarak beyaz ayarı girmek ya da özel beyaz ayarı yapmak en etkili sonucu sağlar.