Bu makale, PhotoWorld dergisinin Ocak 2012 sayısında yayınlanmıştır.
Burada yer alan yazı eser sahibine aittir. İzinsiz olarak kaynak gösterilerek dahi kullanılamaz, alıntı yapılamaz. Bu sitedeki çalışmaların tamamının ve/veya bir kısmının izin alınmadan kopyalanması ve kullanılması 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasasına göre suçtur. İzinsiz kullanılarak, alıntı yapılması halinde izinsiz kullananlar hakkında yasal kovuşturma yapılacaktır.
MAKROYA GİRİŞ
Makro nedir?
Yakın çekim vasıtasıyle nesnelerin büyütülerek çekilmesine makro çekim diyoruz. Tanımı esnek olmakla birlikte makro çekimde bir cismin görüntüde gerçek boyutunu vermesi kastedilir, yani gerçek hayatta 1 cm olan bir nesnenin görüntüsü sensör üzerinde de 1 cm olacak şekilde görüntü sağlar. Buna 1:1 büyütme diyoruz. Bu ifade sensör üzerindeki görüntünün gerçek görüntüye oranını verir. Örneğin cismin gerçek hayattaki boyutu sensör üzerindeki boyutunun yarısıysa 1:2 büyütme, sensör üzerindeki boyut gerçek boyutun iki katıysa 2:1 büyütme şeklinde ifade edilir.
Makro lens nedir?
Genelde başka bir aparata gerek kalmadan 1:1 büyütmeye imkan veren lenslerdir. Makro lens normal lens odak uzaklığında olup (örneğin 50mm, 105mm) optik tasarımı sayesinde normal bir lensten çok daha yakına odaklama imkanı sağladığından nesnelerin büyük boy olarak görüntülenmelerini sağlar. Tabii daha uzak mesafelerdeki nesnelerin çekimlerinde normal odak uzaklığındaki herhangi bir lens gibi işlev görürler. Bazı zoom lensler aynı zamanda makro olarak da adlandırılırlar, ancak gerçek anlamda makro lens değildirler. Sadece biraz daha yakından netleme imkanı verirler, büyütme oranları gerçek makro lense göre daha küçüktür (örneğin 1:4), optik olarak da makro çekimlerde gerçek makro lenslere göre daha kötü bir performans sergilerler. Ancak sağladıkları kolaylık, tele özellikleri sayesinde nesnelerin yakın çekimleridir.
Normal bir lensle makro çekim yapılamaz mı?
Tabii ki yapılabilir. Bunun için bazı yardımcı unsurlardan faydalanılır.
Close-up filtre: büyüteç görevi gören bir filtredir. Lensin odaklama mesafesini yakınlaştırır ve yakın çekime olanak sağlar.
Uzatma Tüpü: En hesaplı seçeneklerden birisidir. Lensle gövde arasına takılan, içi boş bir halkadır. Lensin gövdeye olan uzaklığı arttıkça görüntünün boyu büyür. Çeşitli boylarda uzatma tüpü olabilir, tipik olarak üçlü setler halinde satılırlar. Uzatma tüpleri eklenerek uzatma boyu (büyütme boyu) artırılabilir.
Körük: İşlevsel olarak uzatma tüpüyle aynıdır ancak daha fazla uzatmaya imkan sağlayarak büyütme oranının artmasını sağlar. Aynı zamanda makro lenslerde de benzer şekilde kullanılabilir.
Lensi gövdeye ters bağlama: Özel bir halka vasıtasıyla normal bir lensin gövdeye ters olarak bağlanmasıdır. Lens AF dahi olsa sadece manuel olarak netlenebilir ama optik düzeneğin ters çevrilmesiyle artık bir makro lens görevi görür.
Lensi bir tele lense ters bağlama: Özel bir halka vasıtasıyla tele bir lens önüne daha az odak uzaklığına sahip bir lensin ters bağlanmasıdır. Tele lensin odak uzaklığının bağlanan lensin odak uzaklığına oranı mertebesinde büyütme elde edilir.
Telekonvertör kullanımı: Yukarıdaki yardımcı unsurlarla gerçekleştirilen bir makro çekimde büyütmeyi artırmak için kullanılırlar.
Makro çekimde dikkat edilecek bazı hususlar
Makro çekimlerde ışık, çalışma (netleme) mesafesi, alan derinliği, kullanılan aksamın sabit olması aşılması gereken en önemli engellerdir. Büyüme oranı arttıkça efektif diyafram normal diyaframdan daha kısıktır. Örneğin uzatma tüpü kullandığımızda f5.6 diyaframdaki bir lens f8 veya f11 diyaframdaki gibi daha az ışık alır. Dolayısıyla makro çekimlerde konun doğru ışık alması önemlidir. Bu sebeple normal flaş ya da normal flaşa göre daha küçük bir alana daha az şiddetle ama düzgün dağıtılmış olarak ışık sağlayabilen makro flaşlar kullanılır. Netleme genelde manuel olarak yapılır. Bunun sebebi bu şekilde en hassas netlemenin elde edilebilmesidir, ya da zaten kullanılan metoda göre başka seçenek yoktur (örneğin lens ters bağlıysa AF çalışmaz). Kompozisyonu oluşturmak ve çekime hazırlık aşaması, makro çekimlerde en çok zaman alan işlemdir.
Alan derinliği makro çekimlerde milimetreler mertebesinde sığdır. Bu sebeple f11’den başlayarak mümkün en ksıık diyaframa kadar (f22,f32) diyaframı kısmak gerekecektir. Bu sebeple netlemenin doğru noktaya yapılabilmesi büyük önem taşır. Kullanılan aksama göre çekilen cisme olan uzaklık (netleme mesafesi) lensin ön yüzeyinden bir kaç santime kadar inebilir, daha fazla netleme mesafesi için odak uzaklığı daha büyük lensler kullanmak gerekebilir.
Bir diğer husus tripod kullanımı ve her koşulda çekim anında gövdenin veya konunun hiç bir şekilde hareket etmemesidir. Deklanşör kablosu kullanılması (yoksa self timer) bu sebeple tercih edilir.
